De laatste berichten

Als een vuur verspreiden alle nieuwe technologieën zich, in alle richtingen, van mobiliteit tot luchtvaart, van ICT tot genetische manipulatie, en van AI tot stedenbouw. Allemaal technologieën – complexe niet organische ‘bestanden’ – die als ze niet actief gevoed worden, snel zouden vervallen, en weer door de natuur zouden worden overwoekerd en geïncorporeerd. Wij mensen hebben er wereldwijd een 24/7 dagtaak aan, om al deze systemen van grondstoffen en energie te voorzien. Ondertussen eten deze systemen onze planeet op: de mensgemaakte massa weegt naar schatting in 2050 twee keer zoveel als alle levende organismen bij elkaar (alle planten en dieren). Dat is niet vol te houden. Wij mensen zijn geen plaag, wij voeden een plaag: het artificiële. De olifant in de kamer mag niet langer genegeerd worden! Hoe zit dat? 

Met de verkiezingen in aantocht ben ik samen met de verenigde vooruitdenkers, wetenschappers en betrokken burgers van Geluk Centraal de programma’s eens gaan vergelijken op overeenkomsten. Wat ons opviel is dat bijna alle partijen zo ongeveer dezelfde oplossingen bedenken om de problemen in ons land het hoofd te bieden. ’t Is een tientje meer of minder op het minimumloon, ’t is voor de stikstof 2030 of 2035, ’t is misschien wel of zeker wel kernenergie, ’t is boeren zelf laten kiezen of verplicht uitkopen, ’t is wel of geen eigen risico in de zorg. ’t Is een beetje hier en daar bijschaven.

De recente escalaties in het Gaza-Israël-conflict werpen opnieuw een schrijnend licht op de problematische dynamiek van macht en ongelijkheid in de wereld. Dit is niet alleen een regionaal conflict, maar een illustratie van een bredere kwestie waarbij mensen ‘letterlijk’ in hokjes worden geplaatst. Het zet mij aan het denken: Waarom doen we dit eigenlijk? In onze eigen samenleving gebeurt hetzelfde – we categoriseren mensen als asielzoekers, uitkeringstrekkers, moslims, laagopgeleid en talloze andere labels. Als we de muren van deze hokjes afbreken en erkennen dat we allemaal mensen zijn die streven naar een gelukkig leven, dan kan de wereld volgens mij een gezondere, groenere en vriendelijkere plek worden.

De Tweede Kamer had landbouwminister Piet Adema tot twee toe opdracht gegeven in Brussel tegen verlenging van goedkeuring van het landbouwgif glyfosaat te stemmen. Toch onthield Adema zich van stemming. Dat is democratisch gezien buitensporig. Het zijn brokstukken van een gebouw in verval, waar ministers en Tweede Kamerleden veel te veel politiek verweven zijn. Dat voorkom je met een zakenkabinet.

Ken je dat? Het gevoel dat alles vanzelf gaat? Als de juiste woorden uit je mond komen nog voordat je er goed en wel over nagedacht hebt. Als presentaties lopen zonder dat je je er veel voor hoeft in te spannen. Dat alles intuïtief en spontaan verloopt. Zoals een voetballer die niet naar het scorebord kijkt of een kok zonder kookboek. En dat op het moment dat je gaat nadenken over hoe lekker automatisch het gaat, het automatisme ineens verdwijnt? Luisteren en je overgeven aan je intuïtie is een van de gemakkelijkste en tegelijkertijd moeilijkste dingen die er zijn. Je weet hoe je sommige dingen moet doen, niet doordat je erover nadenkt, maar doordat je er juist niet over nadenkt. Het moment dat je geest zich erover gaat ontfermen, is het weg. Als een zeepbel die klapt op je huid.

Als je het nieuws volgt kun je niet anders dan tot de conclusie komen dat we er hier op aarde een mooie Janboel van aan het maken zijn. Maar als je naar de cijfers kijkt, vergaat het ons beter dan ooit en gaan we dankzij groene energie een nog veel mooiere tijd tegemoet. Rob Wijnberg schreef in zijn nieuwe boek ‘voor ieder wat waars’ over die tegenstelling.

Het is de derde zaterdag in september, sterfdag van André Hazes. De avond nadert en een flinke regenbui zorgt ervoor dat ik de schemerlampen al vroeg aandoe. Ik nestel me op de bank en pak mijn nieuwe boek: ‘Voor ieder wat waars’ van Rob Wijnberg. Een boek over hoe waarheid ons verdeelt en ons ook weer kan samenbrengen. Omdat ik binnenkort naar zijn theater voorstelling ga lijkt het me fijn om wat ingelezen te zijn. Het is tenslotte een heel thema dat hij aanpakt. Na een uurtje lezen stop ik ermee. Even weer naar het hier en nu: lui, regen en schemer. Geheel in sfeer pak ik de zapper en zet ik de tv aan. Raak! Ik word meegenomen in de politieke stand van zaken op dit moment. De partij peilingen doen het goed met hun immense nieuwswaarde. Overstappers van CDA naar BBB en NSC spreken zich hartstochtelijk uit over hun behoefte aan nieuwe politiek, volgens mij een behoefte van de gemiddelde Nederlander. Maar wat is dan die nieuwe politiek? Willen we meer dan oude wijn in nieuwe zakken?

Toen, langgeleden, de zondvloed dreigde, zocht Noach zijn heil in technologie: een gigantische ark. In de bouw van een groot schip dus, of, meer hedendaags geïnterpreteerd, in het aanleggen van een genetische databank. Welk landdier aan Noach’s aandacht ontsnapte en niet langdurig het hoofd boven water kon houden, was de klos.

Gisteren heb ik met verbazing zitten kijken naar Prinsjesdag. We maken het wederom onnodig ingewikkeld. Partijen vallen over elkaar heen om armoede te bestrijden en hebben de mond vol van bestaanszekerheid. Zoals ik al jaren in eerdere artikelen in de media heb geschreven. Zo moeilijk kan het niet zijn. We voegen wederom enkel complexiteit toe door weer geld rond te gaan pompen via toeslagen. Onnodig complex en we weten inmiddels wat er van komt. Een boel ellende en het kost de belastingbetaler nog veel meer omdat het controlesysteem op volle toeren moet gaan draaien… En het geld komt ook niet eens bij de mensen terecht op het moment dat ze dat het hardst nodig hebben.

Transitie. Ik vind het een rot woord omdat het gewone taal vervangt door ongewone taal. Het woord heeft verschillende betekenissen. Bijvoorbeeld in de gehandicaptenzorg gaat transitie vooral over de overgang van de ene levensfase naar de ander zoals het bereiken van de mijlpaal van 18 jaar. Het is in zorgland een begrip omdat het vele gevolgen heeft voor de zorg die dan in een keer niet meer nodig schijnt te zijn. De zogenaamde transitiepoli kan hierin begeleiden. Transitie is ook een vakterm voor het zich verplaatsen van de ene plek naar de ander, bijvoorbeeld uit de rolstoel naar het bed. We kennen allemaal transitie als het aangaan van een nieuwe identiteit en in de huidige maatschappij is transitie de grote verandering waar we middenin zitten en die ons de goede kant op moet helpen van welvaart naar welzijn. Daar wil ik iets meer over zeggen, iets serieus.

Wij mensen willen allemaal gelukkig zijn. Hoe verschillend we als mensen ook mogen zijn, we delen hetzelfde geluksstreven. Geluk speelt dan ook de hoofdrol in Betekeniseconomie. De inrichting van de economie is expliciet een middel om zo maximaal mogelijk menselijk geluk te veroorzaken. Dat betekent dus dat economie wat mij betreft een expliciet existentiële aangelegenheid is.

Een beroemde uitspraak van Martin Luther King is dat je niet de hele trap hoeft te zien, om de eerste stap te kunnen zetten. Vertrouwen is noodzakelijk. Hoewel, bij absolute zekerheid is vertrouwen wellicht overbodig. In onze wereld, schijnbaar vol van maakbaarheid en zekerheid, lijkt vertrouwen onnodig. Vertrouwen overbrugt de ‘zekerheid’ van vandaag met de ongewisse toekomst. Het verbindt de zichtbare eerste stap, met de nog niet zichtbare belevenissen van onze toekomstige reis. Vertrouwen en geloof zijn van eenzelfde orde: noodzakelijk als we niet zeker zijn van wat komt.