Ik heb het nieuws een tijdje proberen te bekijken met de bril op van ‘de andere partij’, dan kom je bijna om de zin een argument, gedachtegang of stellingname tegen waarvan je schrikt. Het gaat heel vaak vanuit die zeven vinkjes van Joris Luyendijk, dat als je maar wit, man, minimaal HBO enzovoort bent, dan is de wereld van jou…
Zo hoor ik voortdurend de Oekraïne-oorlog geïnterpreteerd met onze westerse bril op. Als je een Chinese, Syrische, Amerikaanse of Russische bril opzet, en binnen die keuzes nog weer kiest voor een bril van een politicus, een analyticus of een burger, dan interpreteer je als vanzelf anders. Een gedachte-oefening:
– In de Oekraïne is een ziekenhuis in gebombardeerd.
– In Irak is een woonwijk gebombardeerd.
Wat voelt het ergst?
Ook als je weet dat er in die woonwijk Hawija, provincie Kirkoek, 23 kinderen omkwamen? En dat de bommen uit Nederlandse F16’s kwamen? En dat onze minister van Defensie dat in de doofpot probeerde te stoppen?
Ik merkte dat ik heel anders tegen een rivier aan ging kijken toen de Maori de rivier Whanganui in Nieuw-Zeeland mensenrechten gaf. Hoe mooi is dat! Zet een andere bril op en je kijkt er anders naar!
Minder groots, maar ook opvallend: als voetballer klaagde ik over de modderige bende dat trainingsveld heette. Toen ze me vroegen voor het bestuur van de vereniging snapte ik ineens dat je als bestuur er helemaal niks aan kunt doen hoe dat veel gebruikte trainingsveld er bij ligt.
Proberen de wereld te bekijken met de bril op van ‘de andere partij’…
Een goede kennis zit in de schuldhulpverlening omdat hij een tijdje de post niet openmaakte en toen hopeloos achterop kwam met betalingen. Hij zit in de bijstand, “dan zoek je toch een baan? ‘t Is hier geen luilekkerland”, zei een hulpverlener.
Zet je een andere bril op, dan bedenk je dat de Syriër de oorlog in zijn land ontvluchtte, een oorlog waar ons land 70 miljoen aan ‘non-lethal’ materieel zoals walkie-talkies en uniformen voor levert, zelfs aan organisaties die bij onze overheid als terroristische groepering te boek staan. Tijdens de vlucht heeft mijn vriend een baby uit de Middellandse Zee van een verdrinkingsdood gered. De moeder van de baby konden ze niet redden.
Dat je dan je post een tijdje niet open maakt…
Overigens zaten bij die post ook rekeningen van DUO en een lokaal onderwijsinstituut. Mijn vriend deed te lang over zijn studie Nederlands en moet daarom terugbetalen. Tenzij hij dat de komende vijf jaar financieel niet kan.
Probeer voor iedere vraag eens een andere dan je eigen bril op te zetten:
– Had hij beter zijn best moeten doen binnen de tijd?
– Had hij moeten stoppen toen de uren op waren?
– Deed hij er goed aan door te leren?
– Moet hij nu de eerste paar jaar gaan werken om DUO terug te betalen?
– Kan hij beter maar in de bijstand blijven zitten.
En bedenk nu eens van welke oplossing mij vriend het meest gelukkig wordt.
Ik legde mijn vriend uit dat hij moest leren hulp te aanvaarden. “Wel een beetje uitkijken met ambtenaren, want sommigen kun je blijkbaar niet vertrouwen. Maar het systeem wil je verder helpen.” Mij bekroop de vraag of dat eigenlijk wel zo is…
Zijn antwoord: “Maar wij in Syrië zijn dat niet gewend, hulp te vragen. Daar schamen we ons voor. We proberen ons zelf te redden. Kun je trouwens uitleggen wat het verschil is tussen schamen en schande?”
Die taal, het is gereedschap waar het vaak fout mee gaat. Hij had ook al eens een interview met de gemeente aangevraagd, samen met mij. Ik ben journalist. Dus de gemeente dacht aan zó’n interview. Maar vanuit het Ararbisch vertaald naar het Engels naar het Nederlands is een interview niet meer dan een gesprek omdat je nog een heleboel vragen hebt.
Zijn docent Nederlands had mijn vriend proberen uit te leggen hoe hier de cultuur is van ‘elkaar helpen’: Dat we elkaar graag helpen. Maar dan moet je het wel eerst vragen.
“Dat begreep ik laatst in de supermarkt, toen ik iemand hielp de sinaasappels bij elkaar te rapen die ze liet vallen. Niemand anders hielp haar. Maar de docent vertelde dat als ze om hulp gevraagd had, iedereen haar had geholpen.”
Hoe leer je dan ons land kennen? Mijn vriend doet het met wat hij om zich heen ziet, hij zoekt naar ‘de regels’ over elkaar helpen, over hulp vragen. De docent doet (en denkt wellicht) alsof die er zijn en hoe we daar mee om gaan…
In zijn inburgeringscursus de vraag: Bij de buren hebben ze een baby gekregen, wat doe je:
A: je gaat er gelijk naar toe en neem een groot cadeau mee.
B: Je wacht op een kaartje en maakt dan een afspraak.
C: Je doet net of je van niks weet.
Voor de helderheid: een van die antwoorden is dus schijnbaar het goede, is onze volksaard…
Toen vorig jaar de baby geboren werd, hebben ze van de hele buurt allemaal kleertjes gekregen. En ‘die hele buurt’ bestaat vooral uit mensen aan de rand van de samenleving, want daar plaatsen we de vluchtelingen.
Het zou zo maar eens kunnen dan ze daar met z’n allen denken dat zoals zij het doen, dat Nederland er een beetje zo uit ziet.
