De iets meer ingelezen en genuanceerde volgers van politiek Den Haag, gebruiken wat minder beschamende terminologie. Maar ook zij concluderen bijna iedere vier jaar dat het anders moet.
Ook dit jaar weer. Volgens onder andere Volt-leider Laurens Dassen heeft het grote aantal vertrekkende politici vooral te maken met het feit dat de Tweede Kamer zijn werk niet goed doet of niet goed kan doen. Samen met wat andere partijen zoekt hij de oplossing in het vergroten van het aantal Kamerleden. Hij wordt daarin gesteund door internationaal onderzoek waaruit blijkt dat het aantal parlementariërs in Nederland wel erg laag is in vergelijking met andere landen. Hoeveel parlementariërs je wel nodig zou hebben, kun je uitrekenen met behulp van Wet van de Derdemachtswortel. In ‘Hoeveel zetels zou de Tweede Kamer moeten hebben’ legt het Montesquieu Instituut uit hoe die wet werkt. En dan zie je inderdaad dat Nederland achterblijft bij andere landen.
Meer lokale binding
De gloednieuwe partij van Pieter Omtzigt kiest weer een hele andere benadering en stelt in het kort voor om het politieke bestel zo aan te passen dat er meer binding is tussen de volksvertegenwoordigers en de kiesdistricten in Nederland. Daardoor zouden mensen uit het Noorden en Oosten van Nederland bijvoorbeeld beter gehoord moeten worden in de Haagse kaasstolp. Ook Nieuw Sociaal Contract heeft een punt met deze voorstellen. Er is in de Haagse bankjes daadwerkelijk een overtegenwoordiging van mensen uit de Randstad en de grote economische regio’s. Ook het Inter Provinciaal Overleg maakt zich daar al geruime tijd zorgen over.
Een andere veel gehoorde klacht over de huidige Tweede Kamer is dat er veel te veel politieke partijen zitten. Of nog erger afsplitsingen van partijen. En vooral die laatste wekken ergernis op: meeliften op het succes van een ‘echte partij’ en dan een zetel roven, dan ben je in ogen van velen toch wel het summum van de ‘er voor zichzelf zittende politieke graaier’. Toch heeft onze grondwet het niet eens heeft over fracties en partijen, lees bijvoorbeeld het boek ‘Zetelroof’ van Geerten Waling daarover maar eens. En tegelijkertijd kennen we juist een ijzeren fractiediscipline. Toch valt ook voor deze ‘ergenis’ wel wat te zeggen. We kennen ondertussen een fiks aantal fracties waarvan de leden op persoonlijke titel nooit in de Tweede Kamer terecht gekomen waren.
Al die oproepen – er zijn er nog veel meer te vinden – voor verandering lijken op zich dus heel legitiem. Maar wat vooral opvalt is dat er – zo lijkt het althans – niemand van die roependen echt terug naar de basis durft te gaan. De hiervoor genoemde problemen zijn eigenlijk niet meer dan symptomen van een politiek bestel dat niet meer bij deze tijd past.
Stop met symptoombestrijding, neem de oorzaak van de klacht weg
En iedereen weet dat je met symptoombestrijding (we moeten meer kamerleden hebben want de werkdruk is te hoog; we moeten volksvertegenwoordigers kiezen in districten want de lokale binding is weg; we moeten afsplitsingen van fracties verbieden want er komen teveel fracties; en vul nog maar verder in) hooguit op korte termijn de klachten verminderd. Wil je de klachten echt voorkomen, dan moet je de oorzaken wegnemen. Zoals altijd, doet Geluk Centraal dat door terug te keren naar de basis en daar de juiste vragen te stellen. In dit geval klinkt dat ongeveer als volgt:
- Waarvoor hebben we politiek en bestuur nodig en hoe zorgen we ervoor dat iedereen in de maatschappij gehoord wordt?
- Als je het vervolgens aandurft om weg te blijven van de huidige modellen maar vanuit die basisvragen gaat bouwen, dan kom je heel ergens anders uit dan bij het huidige politieke bestel.
Diverse onderzoekers en wetenschappers hebben daar al eerder naar gekeken en er mogelijke oplossingen voor geschreven of bedacht. Op ons platform schreven we daar zelf al een keer een artikel over onder de titel ‘Hoog tijd voor een Derde Kamer, de echte volksvertegenwoordiging’. We volgen daarin onder andere de denkrichtingen van Eva Rovers en David van Reybrouck. Zij laten in een aantal stukken zien dat je met burgerberaden, gekozen bestuurders in plaats van gekozen volksvertegenwoordigers en nog een aantal andere oplossingen niet alleen de eerder genoemde symptomen bestrijdt maar de democratie ook duurzaam kan verbeteren.
Geluk Centraal roept dan ook op om daar al bij de komende verkiezingen mee te beginnen. En we zijn ervan overtuigd dat dat ook gewoon kan: Zet volop in op bestuurlijke verandering, neem klachten serieus door vooral naar de oorzaken te kijken en daar wat aan te doen en laat het niet bij papieren beloften alleen. Beter om nu echt te stoppen om de oplossingen van problemen te zoeken in het toevoegen van complexiteit en enkel pleisters te plakken in plaats van eerst terug te gaan naar het fundament en het vervolgens te vereenvoudigen en voor iedereen begrijpelijk te maken.
Wil jij ook dat er echt iets gaat veranderen en wil je meedenken of meedoen met de verenigde vooruitdenkers? Neem dan contact met ons op.
