Laatste berichten Leiderschap

Gisteren heb ik met verbazing zitten kijken naar Prinsjesdag. We maken het wederom onnodig ingewikkeld. Partijen vallen over elkaar heen om armoede te bestrijden en hebben de mond vol van bestaanszekerheid. Zoals ik al jaren in eerdere artikelen in de media heb geschreven. Zo moeilijk kan het niet zijn. We voegen wederom enkel complexiteit toe door weer geld rond te gaan pompen via toeslagen. Onnodig complex en we weten inmiddels wat er van komt. Een boel ellende en het kost de belastingbetaler nog veel meer omdat het controlesysteem op volle toeren moet gaan draaien… En het geld komt ook niet eens bij de mensen terecht op het moment dat ze dat het hardst nodig hebben.

Transitie. Ik vind het een rot woord omdat het gewone taal vervangt door ongewone taal. Het woord heeft verschillende betekenissen. Bijvoorbeeld in de gehandicaptenzorg gaat transitie vooral over de overgang van de ene levensfase naar de ander zoals het bereiken van de mijlpaal van 18 jaar. Het is in zorgland een begrip omdat het vele gevolgen heeft voor de zorg die dan in een keer niet meer nodig schijnt te zijn. De zogenaamde transitiepoli kan hierin begeleiden. Transitie is ook een vakterm voor het zich verplaatsen van de ene plek naar de ander, bijvoorbeeld uit de rolstoel naar het bed. We kennen allemaal transitie als het aangaan van een nieuwe identiteit en in de huidige maatschappij is transitie de grote verandering waar we middenin zitten en die ons de goede kant op moet helpen van welvaart naar welzijn. Daar wil ik iets meer over zeggen, iets serieus.

In aanloop naar de verkiezingen in november zien we een aantal bijzondere dingen gebeuren. Aan de ene kant struikelen de hardroepers op social media bijna over elkaar om schande te spreken (of schreeuwen) over het nog steeds groeiend aantal vertrekkende politici, terwijl een aanzienlijk deel van diezelfde groep hardroepers vóór de val van het kabinet hun afschuw uitsprak over de zittende Kamerleden en bestuurders. Aan de andere kant zien we juist een oproep voor nog meer nieuwe Kamerleden – bij Volt en D66, óf een oproep voor meer lokaal gebonden politici, bij de nieuwe partij van Pieter Omtzigt. Daarbij lijkt het erop dat niemand de juiste basisvragen stelt.

De aanleg van riolering is de meest effectieve stap geweest voor de volksgezondheid. En als de overheid mensen hun schulden kwijtscheldt, verdient ze dat dubbel en dwars terug door een afnemende zorgvraag. Laten we daarom eens focussen op gezondheid. Dat is hard nodig ook, want ons zorgsysteem staat kort voor een infarct.

Samen met de vooruitdenkers van Geluk Centraal ben ik een sterk voorstander van dienend leiderschap en een revolutionaire herdefiniëring van de rol van geld in onze samenleving. Het is de hoogste tijd om kritisch te kijken naar de rol van banken en energiebedrijven en de verantwoordelijkheid die zij hebben tegenover de mensen die ze zouden moeten dienen. De huidige situatie, waarin huishoudens worstelen terwijl deze bedrijven buitensporige winsten behalen, is niet houdbaar en benadrukt de dringende noodzaak van verandering. Het is hoog tijd om te streven naar een economisch systeem dat niet alleen welvaart creëert, maar ook rechtvaardigheid en welzijn voor iedereen bevordert.

‘Milieuclub stopt via rechter bouwplannen van veertien Gelderse boeren’, ‘Rechter wil dat de overheid zich aan klimaatdoelen houdt’ en ‘De overheid moet het klimaat weer van de rechter terugpakken’. Nieuwskoppen die suggereren dat de rechter het gedaan heeft. Dat leidt af van de werkelijkheid waarin de rechter alleen maar de wet volgt die democratisch tot stand is gekomen.

Ik denk dat veel mensen met oud leiderschap bedoelen: pragmatisch aanrommelen. Daar heeft men het mee gehad. Terwijl je ook zou kunnen zeggen: in onzekere tijden is pragmatisme juist handig: je kunt soepel meebewegen met de omstandigheden.

De Haagse politieke kopstukken verlaten de arena. Tijd voor opvolgers die het anders doen. En daarom ook een heel goede tijd voor een ander systeem. Met een zakenkabinet en een maatschappelijk inkomen als sociaal vangnet. Rutte wordt geroemd om zijn harde werken. Maar sinds wanneer is hard werken eigenlijk een kwaliteit om te roemen? Het gaat er toch om de goede te dingen te doen? En dat is precies wat Rutte heeft nagelaten. Hij had niet eens een visie, dus wíst niet eens wat de goede dingen waren die hem te doen staan. In plaats van rustig koers te houden was hij voortdurend bezig te hozen. En dat is hard werken.

Het is zover! In de afgelopen periode heeft het kabinet Rutte IV enorm veel tijd verspild aan het benadrukken van beperkingen en belemmeringen, in plaats van zich te richten op mogelijkheden en oplossingen. Deze strategie van premier Rutte heeft geleid tot een verdeelde samenleving, waarin solidariteit en het welzijn van mensen die afhankelijk zijn van de overheid op het spel worden gezet. Nederland, ooit bekend als een solidair land, lijkt zich nu steeds meer te richten op individualisme, terwijl cruciale problemen worden doorgeschoven naar toekomstige generaties. Het gebrek aan een heldere visie en de vasthoudendheid aan bestaande systemen en belangen getuigen van een regering die de ogen sluit voor de realiteit.

Maar liefst 85% van de Nederlanders wil minder vluchtelingen. Alle reden dan maar eens heel goed te kijken naar wat daarvoor nodig is. Durven we de leeuw in de bek te kijken?

Charles Eisenstein beredeneert in ‘Naar een economie van verbinding’ een geldsysteem met negatieve rente. Je hebt dan liever geen bezit en uitgeven met winstoogmerk is dan af te raden. Gevolg is een krimpende economie, geen ‘Bullshit Jobs’, veel vrije tijd en een verbindende samenleving waarin we elkaar verder helpen. Volgens Eisenstein zijn we al op weg daarnaar toe en kan het ook niet anders. Want de aarde kan ons kapitalisme niet meer aan.

Ruud Steltenpool: “Vele manieren van naar onszelf luisteren verdienen meer aandacht, maar één in het speciaal ‘zien’ we vaak over het hoofd. Die behandel ik als laatste. Luister eens naar wat je zegt of een beetje vriendelijker mag wel.”