Niet dat zo’n geluksonderzoek dezelfde media-aandacht krijgt als bijvoorbeeld economische groeicijfers. Geluk, wat heb je daar nu aan? Er wordt vaak badinerend over gedaan, want het is subjectief en theoretisch gezien kun je er niks mee.
Toch is dit een miskenning van de oudere economische literatuur én van het belang van geluksmeting. Jeremy Bentham had het in de 18e eeuw al over ‘het grootste geluk voor het grootste aantal’. Maar daarna werd ‘geluk’ volledig platgeslagen naar ‘nut’ en verwerd ‘nut’ met wat kunstgrepen tot ‘economische groei’. Dat is de kern van de standaardeconomie geworden. Groei waarmee we gelukkig worden.
‘Ga je uit van geluk en niet alleen van economische groei, dan leidt dat tot andere beleidsafwegingen’
Geluksmeting centraal stellen is dus eigenlijk teruggaan naar de basis. Het mooie is dat er inmiddels een hele berg onderzoek verschenen is dat aantoont hoe goed geluk te meten is én dat het van veel meer zaken afhankelijk is dan alleen materiële welvaart. Zeker, inkomen is belangrijk; ongeveer een kwart van het gemiddelde geluksniveau in een land hangt samen met economische ontwikkeling. Maar andere factoren, zoals sociale relaties, vrijheid en generositeit zijn nog veel belangrijker, zo blijkt uit het rapport. Welvaart laat zich dus niet reduceren tot inkomen.
Als je uitgaat van geluk en niet alleen van economische groei, dan leidt dat tot andere beleidsafwegingen. Goede ondersteuning van het verenigingsleven bijvoorbeeld, om sociale relaties te bevorderen. Zekerheid geven aan mensen en bedrijven. Deels kun je dat regelen door een goed sociaal vangnet, zorg en onderwijs, deels ook door baanzekerheid en heldere toekomstperspectieven voor bedrijven. Maar ook door het stimuleren van minder werken, zodat er meer tijd overblijft voor vrienden, familie en hobby’s.
Natuurlijk is er ook een grote beperking: het gerapporteerde geluk van mensen nu zegt niets over het toekomstige geluk. Terwijl de houdbaarheid van geluk wellicht de grootste uitdaging is.
Daarom moet je ook nooit alleen het huidige geluk willen maximaliseren. Het mooie is dat we in Nederland er al vrij goed in slagen om geluk te bereiken voor een groot aantal mensen. Dat biedt dus volop mogelijkheden om ons in te zetten op het behoud van dat geluk voor toekomstige generaties.
Hans Stegeman is hoofdeconoom en strateeg bij Triodos Investment Management en publiceerde deze column ook in het Financieele Dagblad.
