Toen kwam de schok in de Verenigde Staten, waar Silicon Valley Bank liet zien dat technologie alles kan versnellen, ook een bankrun. Daarna Zwitserland, waar een al jaren voortslepend probleem van een te grote bank culmineerde in een gedwongen overname.
Dat die systeemproblemen de afgelopen jaren niet zichtbaar werden, komt doordat ze waren bedekt met een sluier van liquiditeit. De afgelopen weken hebben overduidelijk bewezen dat de systeemrisico’s waar we sinds 2008 van af willen, nog steeds volop aanwezig zijn.
Sterker nog, de systeemrisico’s zijn ondertussen verder toegenomen. In veel landen zijn de belangrijkste spelers groter geworden, zowel bij de banken als bij de vermogensbeheerders. Het toezicht op de financiële sector leidde tot een verregaande monocultuur: standaardisering en verzwaring van de regels zorgen voor makkelijkere controle, maar beperken de diversiteit.
De negatieve feedbackloops in het systeem werken nu nog sneller, dat laat de twitterbankrun op Silicon Valley Bank wel zien. De paniek versterkt zichzelf via sociale media totdat er geen ontkomen meer aan is. De financiële sector torst ondertussen een aanzienlijk grotere schuld met zich mee dan in 2008. Die bedraagt nu ongeveer tweeënhalf keer het mondiale bbp, tegen twee keer toentertijd.
‘De bankenwereld is als de natuur: je moet voorkomen dat er maar één dominante soort overblijft’
Complexiteit bestrijd je niet door het systeem het systeem te laten en te volstaan met reguleren. Vergelijk de financiële sector met de natuur, zoals het tijdschrift Nature in 2008 al deed, en het is niet zo moeilijk te begrijpen waarom. Je moet voorkomen dat er maar één dominante soort overblijft en het systeem door monocultuur, afnemende diversiteit en extreme belasting steeds kwetsbaarder wordt.
Dus moet je zorgen voor diversiteit. Dat betekent dat je dominantie van slechts een paar soorten moet tegengaan, anders stort het hele systeem in als er een soort of onderdeel uitvalt. Je moet voorkomen dat probleemonderdelen het hele systeem gaan gijzelen.
Dat alles hebben we niet gedaan. Door lobby, vergeetachtigheid en te weinig lef. De mens is hardleers. Wat denkt u, zullen we het deze keer anders gaan doen?
Hans Stegeman is hoofdeconoom en strateeg bij Triodos Investment Management en publiceerde deze column ook in het Financieele Dagblad.
