Uit cijfers van het ministerie van Asiel en Migratie blijkt dat het aantal asielaanvragen in Nederland in 2024 is gedaald tot 45.600, een daling van 5.000 aanvragen ten opzichte van het jaar daarvoor. Ter vergelijking: in 2023 werden er 50.600 aanvragen geregistreerd, in 2022 48.600, en in 2021 36.800. Dit betekent dat hoewel het aantal aanvragen vorig jaar is gedaald, het nog steeds aanzienlijk hoger ligt dan de aantallen uit 2021.
Ook elders in Europa zien we een daling in asielaanvragen. Dit suggereert dat het een bredere trend betreft, wellicht beïnvloed door factoren zoals geopolitieke verschuivingen, economische omstandigheden en strengere grensbewaking in de EU.
De politieke context
Minister Faber werd eind 2024 aangesteld en haar beleid omvat strengere asielwetten. Denk hierbij aan beperkingen op gezinshereniging, de invoering van een tweestatusstelsel voor asielzoekers (A- en B-status), en het afschaffen van permanente verblijfsvergunningen. De maatregelen kwamen pas in december 2024 tot stand en zijn daarom niet van invloed geweest op de daling in het aantal asielaanvragen van dat jaar. Dit wordt bevestigd in een rapport van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en zelfs expliciet vermeld in een artikel van RTL Nieuws.
Desondanks claimde PVV-leider Geert Wilders al snel op X dat deze daling te danken is aan het beleid van zijn partij en minister Faber. Een bewering die, zoals blijkt uit de cijfers en de tijdlijn, niet strookt met de werkelijkheid. Dit leidt ons naar de kern van het zogenaamde FABER-effect.
“Het FABER-effect: Woord van het jaar 2025?”
Volgens de (fictieve) definitie in het woordenboek betekent het FABER-effect: “De suggestie dat er maatregelen worden genomen en uitgevoerd die het effect hebben dat bij extreemrechtse/populistische politici en hun kiezers de ervaring ontstaat dat ze werken”, aldus bioloog en cartoonist Lodewijk Koster op LinkedIN. Met andere woorden, het FABER-effect draait vooral om perceptie en framing, niet om feitelijke resultaten. Het is een politieke strategie waarbij beleid wordt gepresenteerd als effectief, ongeacht of dit in de praktijk zo is.
In dit geval spelen Wilders en Faber in op een reeds bestaande trend (de daling van asielaanvragen) en claimen zij het succes hiervan als gevolg van hun beleid. Hoewel deze framing hen politieke punten oplevert bij hun achterban, negeert het de complexiteit van de migratieproblematiek en de invloed van externe factoren.
De werkelijke reden achter de daling
De daling van het aantal asielaanvragen in 2024 kan niet worden toegeschreven aan het FABER-effect of aan de nieuwe asielwetten, die te laat in het jaar zijn aangenomen om invloed te hebben gehad. Waarschijnlijk spelen andere factoren een rol, zoals:
- Internationale dynamiek: Afname van conflicten in bepaalde regio’s, strengere grenscontroles in andere EU-landen en een daling van migratiestromen.
- Procedurele vertragingen: Doorlooptijden van gezinshereniging en asielprocedures zijn langer geworden, waardoor minder nieuwe aanvragen konden worden verwerkt.
- Europese trends: De daling past binnen een breder Europees patroon dat deels te maken heeft met strengere gezamenlijke migratiemaatregelen.
De politieke betekenis
Het FABER-effect illustreert de kracht van politieke framing. Het speelt in op gevoelens van urgentie en daadkracht, zelfs als er weinig bewijs is dat de voorgestelde maatregelen daadwerkelijk effect hebben. Het roept de vraag op: in hoeverre laten we ons als samenleving leiden door feiten, en in hoeverre door het narratief dat politici ons voorschotelen?
Hoewel het FABER-effect een treffend voorbeeld is van politieke beeldvorming, moeten we niet vergeten dat migratiebeleid draait om mensenlevens, complexe oorzaken en duurzame oplossingen. De daling van het aantal asielaanvragen is een combinatie van internationale trends en beleidsmatige vertragingen, niet het gevolg van de recente maatregelen van minister Faber. Laten we ons niet te snel laten meeslepen door politieke retoriek en in plaats daarvan kritisch blijven kijken naar de cijfers en de context.
En wie weet, misschien wordt het FABER-effect inderdaad het ‘Woord van het Jaar 2025’. Niet vanwege de daadkracht van het beleid, maar vanwege de kracht van politieke illusie.
