Volgens mij worden er in gesprekken over journalistiek vaak denkfouten gemaakt. We vragen ons af welke rol social media in de journalistiek hebben, omdat het media zijn, weliswaar ‘social media’, maar toch. De denkfout is dat media niet per definitie journalistiek zijn. Een bokser is een sporter, een sporter niet altijd een bokser. Als je die omdraaiing hanteert krijg ik je ook wel mee in dat niet heel de krant journalistiek ik. Het is al iets langer nadenken als ik zeg dat twitter vermaak is, maar dat niet alle vermaak twitter hoeft te zijn. Die gratis kranten die we een tijd hadden, waren ook geen journalistieke producten, het was meer afleiding in de trein op weg van A naar B.
Straatpraatjes
Het zal je trouwens nog verbazen tot hoever het niet journalistieke deel doordringt tot de krant of het ‘acht uur journaal’.
“Hier heb ik al twee jaar naar uitgekeken” roept een kraampjesman in de NOS-camera op Koningsdag. “Ach jongen, wat is dit gezellig. Toch?” Vast gezellig, hoewel die ‘toch’ verraadt dat hij zelf ook twijfelt. ’t Heeft niks met journalistiek te maken, zo’n item. Alleen maar voor ‘de leuk’. Prima, maar we moeten dat wel beseffen.
De hypotheekrenteaftrek (’s lands grootste subsidie die voornamelijk in de zakken van de rijksten terecht komt) en 130 kilometer per uur op de snelweg, zijn thema’s die aantonen dat De Telegraaf een activistische kant heeft. Ook prima. Maar valt dat deel onder journalistiek? Niet binnen de definitie die ik hanteer.
Ach, altijd dat geknip in items over Tweede Kamer-debatten… krijgen we in de huiskamer het echte verhaal of wordt ons een verhaaltje voorgeschoteld. Biden die verdwaasd op zoek is naar de uitgang, Poetin die de rand van de tafel stevig vasthoudt, alles voor de kijkcijfers. Een advocaat die zo met de feiten om zou gaan werd uit de beroepsgroep gezet.
Pim Fortuyn had in 2002 een eclatante overwinning geboekt bij de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam.
Hieronder twee foto’s. Dat Pim Fortuyn volgens het onderschrift raadslid Hans Kombrink niet opmerkt en een foto die zo’n seconde of twee later gemaakt is. Twee foto’s, twee kranten, twee heel andere verhalen. Is dat journalistiek? Zeg het maar.
(tekst gaat verder onder de foto)
Als je journalistiek als doel hebt, moet je middelen hebben: een appelkistje op de markt, een krant, radio en tv, het internet. Social media zijn vervoersmiddelen, grote oceaanstomers, met weet ik wat allemaal niet aan boord. Als zo’n boot ter hoogte van Terschelling bij zware storm de bocht iets te krap neemt, vallen er wat containers af, een haven verder plaatsen ze er weer wat bij, geen idee wat er allemaal in zit, maar wel het schip helemaal vol, want dat verdient het best.
Twitter is geen journalistiek bedrijf
Op twitter, op facebook steeds minder en op linkedin steeds meer wordt ook wel journalistiek bedreven, maar je moet die molochs, met een begroting groter dan flink wat landen, daar niet op beoordelen.
(tekst gaat verder onder de foto)
Musk wil van twitter een dorpsplein maken, een plein waar je alles mag zeggen, mits de wet het toestaat, dat is wat ik begrepen heb althans. Het dorpsplein, de voetbalkantine, het café, als je daar je oor te luister legt, hoor je waar (het mannelijke deel van?) de samenleving mee bezig is en hoe ze daar over denkt. Dat is meestal allemaal niet zo heel erg verheven, maar het schijnt dat tachtig procent van de samenleving ook helemaal niet bezig is met welke kant het op moet met dorp, land of wereld, ze zijn een beetje de kritiekloze massa waaraan de tien procent van beide uitersten trekt om er de kritieke massa van de maken.
Ik zie die social media als de kans voor ieder individu om zijn stem te verheffen, verder dan tot aan de andere kant van het schap waar de kastelein hem minzaam knikkend aanhoort. Maar ja, als er een paar miljoen mensen loopt te schreeuwen, is jouw tweet uiteindelijk niet veel meer dan dat je hem vanuit de intercity tussen Zwolle en Enschede door het open raam schreeuwt, op het moment dat de trein langs Almelo De Riet raast. Je wordt er dus net zo goed gehoord als in de kroeg…
Beïnvloeding
Ik lees dat Musk van plan is trollen van twitter te gooien en algoritmes af wil schaffen. Dat lijkt me een goede zaak, want daardoor lijkt me dat de beïnvloeding van het medium kleiner wordt. Zonder die algoritmes had Hillary gewonnen en zat het VK nog in de EU, als ik de journalistieke producten die ik er over las kan geloven.
Twitter als dorpsplein, dat blijft echt wel een afvoerputje. Maar ja, dat is de voetbalkantine ook. Ik kijk niet voor niets thuis het liefst alleen naar Vandaag Inside.
