Hoe bepaal je wat iemand verdient? En wat is de definitie van ‘verdienen’? Debating Equal Pay for All Economy, Practicability and Ethics besteedt daar aandacht aan en komt tot de conclusie dat een gelijk loon voor iedereen geen goed idee is, maar dat een gelijk minimumloon daarentegen een heel goed idee is. Basisprincipe daarbij is dat ieder mens gelijk geboren is, de basis van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring van 1776.
Dit artikel is gebaseerd op serie artikelen in ‘Equal Pay’, gemaakt door de Anders Örtenblad University in Agder Grimstad, Norway. Meer informatie over de artikelenreeks vind je op http://www.palgrave.com/gp/series/16112. De Nederlandse filosoof en econoom Huub Brouwer schreef (samen met Willem van der Deijl) een hoofdstuk in dat boek.
Rosy verdient een hoog salaris omdat ze hard werkt.
Mary zou meer moeten verdienen omdat ze onplezierig werk doet.
En eigenlijk zou Amia wat minder moeten verdienen omdat ze haar werk zo leuk vindt. Daarmee krijgt ze toch al wat meer dan de anderen.
Dat klinkt best gek, maar als we Brouwer vragen naar geld als prikkel voor werk haalt hij juist dat voorbeeld van Amia aan: werken in de zorg of in het onderwijs doe je vanuit je hart, met liefde voor je vak en voor de mensen die je verder helpt. In onze samenleving betaalt dat slecht, terwijl minder morele banen veel meer verdienen. Blijkbaar hoef je mensen niet met extra financiële prikkels over te halen werk te doen dat heel belangrijk is. Maar wij, Willem van der Deijl en ik, vinden dat sommig werk zo onaangenaam maar tegelijk ook zo sociaal nuttig is, dat mensen die dat werk doen compensatie zouden moeten krijgen.
(tekst gaat veer onder de foto)
De Libertarische econoom Milton Friedman is er vanuit het principe van vrijheid niet tegen dat sommige mensen meer verdienen dan anderen, maar hard werken en een hoge productiviteit zijn voor hem geen argument voor een hoger salaris. Want het werk dat we doen, dat is voor een groot deel toeval, en als het leuk is niet zo zeer een verdienste, maar eigenlijk gewoon geluk hebben. Sommige mensen zijn nu eenmaal geboren in een zorgzaam en stabiel gezin, anderen niet. Sommige mensen zijn geboren met een goede gezondheid, anderen niet. Dat maakt zoveel verschil voor hoe je je leven verder kunt leven, dat ondermijnt feitelijk ieder argument richting ongelijke financiële waardering.
Tijd om Rosy, Mary en Amia wat beter te leren kennen.
Rosy is consultant voor een groot bedrijf. Ze werkt zestig uur per week en heeft er lol in. Ze krijgt alle kans zich door te ontwikkelen Het is wel stressvol, maar daar kan ze goed mee omgaan.
Mary is vuilnisvrouw. Zwaar werk. En ze moet vroeg in de ochtend beginnen, komt moe thuis en is dan vooral eerst heel lang bezig de geur van afval uit haar haar te wassen om daarna moe de avond in de bank door te brengen. Ze heeft lol met haar collega’s, maar verdient weinig.
Amia werkt bij de gemeente. Een leuke baan, weinig stress, best hoog in aanzien. Goed salaris.
Wat voor werk je doet bepaalt je verdere kansen. Maar niet iedereen kan iedere baan krijgen. Het zou daarom rechtvaardig zijn salarissen gelijk te trekken. Maar dan als basis, niet als plafond. Want als de basis gelijk is, krijgt iedereen nog een individuele kans door te groeien naar een plafond. Ook dan is er kans-ongelijkheid, maar aan de andere kant ontstaat er wel een drijfveer ‘verder en meer’ te willen en dat is een van de dingen die een samenleving wel nodig heeft. Die drijfveer voor verder en meer gaat over individuele groei, ook op gebied van creativiteit, waar de samenleving ook verder mee komt.
Maar aan de andere kant is een gelijk minimum inkomen ook goed voor de samenleving omdat het mensen de kans biedt taken te nemen die essentieel zijn, zoals zorg voor je kinderen of vrijwilligerswerk.
Wereldwijd staat een basisinkomen iedere keer wel ergens ter discussie en er worden overal in de wereld ook proeven mee gedaan. Vraag is vaak of het mensen nog motiveert bij te dragen aan de samenleving. Maar vooral nu, op het moment dat de arbeidsmarkt zo hard verandert, technologie de arbeidsmarkt op zijn kop zet en de vrije markt van het kapitalisme het zwaar te verduren heeft vanwege zijn eigen tekortkoming op gebied van gelijkheid en ongelijkheid, heeft de wereld nieuwe positieve ideeën nodig, uitdagingen en kansen, waarmee we weer verder kunnen. Een gelijke financiële basis voor iedereen moet daarin zeker meegenomen worden. Maar het moet daarbij niet de oplossing zijn voor het salaris dat we verdienen of denken te verdienen.
