In het halve jaar dat ik dit werk nu doe, heb ik al vele dankbare momenten mogen meemaken. Maar ik maakte ook kennis met het werk en de werkdruk van de verpleegkundigen en verzorgende die helemaal niet de tijd hebben voor dat soort momenten. Ongelooflijk, hoe verpleging en verzorging aan tijd en protocollen gebonden zijn om maar zo veel mogelijk ‘productie’ te kunnen draaien.
De verpleegkundige mag tijdens een huisbezoek wel de wond van mevrouw verzorgen, maar de gordijnen even opentrekken, mevrouw haar pantoffels aangeven en even theezetten staat niet in de functieomschrijving. Hier komt dan later de verzorgende voor. Voor het schoonmaken van de douche komt de huishoudelijke hulp. Voor het verzorgen van de maaltijd komt een externe maaltijdvoorziening. Voor de steunkousen komt een steunkousorganisatie… Voor psychische ondersteuning komt de POH-GGZ vanuit de huisarts. Een vrijwilliger loopt een ommetje met mevrouw en de thuisbegeleiding helpt mevrouw met het omgaan met haar ziekte of beperking.
Het is allemaal prachtig geregeld in dit land, knap gedaan door beleidsmakers, wetgevers en politici… Maar niet heus. Hoog-complexe zorgvragers hebben soms wel tot vijftien verschillende hulpverleners over de vloer. Maar niemand ziet mevrouw nog als holistisch individu, niemand weet ‘precies’, niemand heeft de totale verantwoordelijkheid.
Verzuiling van de gezondheidszorg is funest
Marktwerking voor gezondheid van mensen: het is mislukt. En het was gedoemd te mislukken ook. Productie boven geluk en welzijn plaatsen, wie heeft het ooit kunnen bedenken? Laten we maken dat hulpverleners weer mogen doen waar ze goed in zijn, namelijk hulp verlenen. Zonder dat het in een wereldrecordtijd hoeft te gebeuren en zonder de last van alle protocollen die over ze heen zijn gegooid de afgelopen tien jaar.
Laten we de zorg en de verantwoordelijkheid hiervoor, terugbrengen waar hij hoort, namens de samenleving bij de overheid. Bij dat orgaan waar winstbejag niet bovenaan staat en waarbij burgers opnieuw zeggenschap krijgen over de invulling van de zorg via de politiek. Want gezondheid mag geen winstoogmerk hebben, behalve de gezondheid zelf.
Individualistische maatschappij is voelbaar
Ik kom, naast fijne en ontroerende situaties ook schrijnende situaties tegen in mijn werk. Zo triest hoe mensen in de winter van hun leven hun dagen moeten doormaken, soms zo verstoken van contact, van aandacht en liefde. De individualistische maatschappij is dan zo voelbaar. Soms lijden mensen zo erg terwijl hun buren en soms zelfs hun familie hier niet eens weet van hebben.
Dan stokt het, heb ik geen woorden, probeer ik er te zijn, als ouderenverpleegkundige, als medemens. Een hand op een schouder, een luisterend oor, soms met een knagend onmachtig gevoel. Soms ook met een gevoel van schuld over die onmacht als iemand dan, aan het eind van het gesprek, zegt: “wat ontzettend fijn dat je er was, het deed mij zoveel goed dat er iemand luisterde.”
Zet geluk weer centraal
Als je geluk centraal stelt kom je op initiatieven als de Zonnebus in Cuijk. Ik wil daarmee dit verhaal graag afsluiten, als mooi voorbeeld. In de wijk Padbroek ging de supermarkt dicht, wat nogal wat impact had voor ouderen. Ze waren een loopje dicht in de buurt kwijt, voor velen was de nu dichtstbijzijnde supermarkt simpelweg te ver weg. Ouderen waren voor boodschappen ineens afhankelijk van anderen, maar misten ook hun ‘uitje’, ze kwamen ineens veel minder onder de mensen. De sociale contacten werden aanzienlijk kleiner. Vrijwilligers bedachten toen de Zonnebus. Die bus rijdt drie keer in de week naar de volgende supermarkt, maar ook naar de apotheek, huisarts, het centrum, want als de Zonnebus dan toch rijdt, dan kun je er ook mooi een uitje van maken.
Voor zulke initiatieven, gewoon door burgers opgestart, deel ik graag folders uit tijdens mijn huisbezoeken als ouderenverpleegkundige. Ik omarm die dingen en promoot het waar ik kan! En dan denk ik: “dit is een prachtig idee, hier moeten gemeenten en de overheid naar willen kijken. Stel geluk van mensen centraal in alle plannen en wetten die gemaakt worden.”
