Om energie te besparen zijn we in hoog tempo onze huizen aan het isoleren. Dat zou wel eens overhaast gebeurd kunnen zijn, blijkt uit berichtgeving van RTL Nieuws. Pur, aangebracht in de kruipruimte van huizen, tegen de onderkant van de vloer, ‘ademt’ vermoedelijk giftige stoffen uit, waardoor het binnenklimaat er niet beter op wordt.
Dergelijke overhaaste activiteiten zijn – helaas – schering en inslag als je niet eerst naar het fundament van het probleem kijkt en problemen laat escaleren. Dan heb je geen tijd om het goed aan te pakken en moet je de put dempen als het kalf verdronken is.
Om het land beter in te richten moet je iedere keer bij het fundament beginnen, stellen we als Geluk Centraal, en dat fundament bestaat uit de pijlers gelijkheid, gedrag, gezondheid en groen. Pakken we de isolatie van woningen, dan ga je dus nooit pur gebruiken, maar bijvoorbeeld ook geen glaswol, want de kennis die we nu hebben, die hadden we heus toen ook wel. (Net als de Rabobank met de kennis van nu zegt dat ze anders zou handelen in de adviezen aan boeren schaal te vergroten, die kennis hadden ze toen ook al.)
Minder energie gebruiken is een onderdeel van het klimaat redden. Maar als je dat fundamenteel bekijkt ligt het probleem anders. Feitelijk levert de zon iedere dag 8000 keer de hoeveelheid energie, die de aarde diezelfde dag verbruikt. Zo bezien is er dus energie genoeg. Als je die groen opwekt, wat is dan nog het probleem?
Die problemen zijn er wel. Twee.
De eerste: We zijn te laat begonnen met de zoektocht naar hóe je die zonne-energie kunt opvangen. Een tekort aan netwerk op zonnige hoogtijdagen en een niet zo milieuvriendelijke manier om energie op te slaan zijn alleen maar het gevolg van dat we er te laat mee begonnen zijn. En dat komt weer omdat we niet fundamenteel naar het probleem hebben durven kijken.
De tweede: als je wél genoeg energie hebt om te doen wat we willen doen, dan heb je nog het probleem van de eindigheid van grondstoffen en de vervuiling van de aarde vanwege het afval.
Als we ‘het aanpakken’ is energie dus niet eens zo zeer het probleem, maar is de overconsumptie en vervuiling dat. In Nederland hadden we al begin deze lente meer grondstoffen van de aarde verbruikt, dan dat de aarde in een jaar produceert. In bijna alle Afrikaanse landen verbruiken ze níet meer dan wat de aarde levert. Het aantal mensen is dus niet het probleem, maar wat ze consumeren.
Als je met die redenatie teruggaat naar pur, dan verlaag je je energieverbruik met (vermoedelijk) smeertroep waar je ziek van wordt. Er zijn veel meer voorbeelden te noemen waar we het paard achter de wagen spannen. Onze drinkwaterbronnen raken vervuild door uitspoeling van gif dat we gebruiken in de landbouw, dát hoor je niet in de discussie over de toekomst van de boeren. De verdraaiing zit ‘m daar in het feit dat het de grootverdieners aan de boeren gelukt is de boeren centraal te stellen, terwijl die niet meer dan een middel zijn. Doel is gezond voedsel, gemaakt op een gezonde aarde. Het is niet ‘zonder boeren geen voedsel’, maar ‘zonder natuur geen voedsel’!
We zijn als samenleving nog lang niet zo ver dat we iedere keer naar het fundament kijken voor oplossingen. Langs akkerranden worden tegenwoordig vrolijke bloemenmengsels ingezaaid. Vaak met kruiden waar insecten niet eens op zitten te wachten. De kruiden waar insecten wél op zitten te wachten, die staan van origine gewoon in het weiland of op de akker, maar daar worden ze doodgespoten met ‘gewasbestrijdingsmiddelen’ die het drinkwater aantasten…. Fundamenteel denken is stoppen met landbouwgif en klaar is Kees.
Wat te denken van vogelkastjes maken. Denkt er wel eens iemand over na dat het heel gek is huisjes in de vorm van mensenhuizen te maken voor vogels? Hoe doen die beestjes dat eigenlijk van zichzelf? Zijn pappa en mamma Vogel vergeten hun kinderen te leren hoe ze een nest bouwen? Nee, het probleem is dat we een netheidssyndroom ten aanzien van de natuur, maar ook van onze achtertuin en onze parken en plantsoenen hebben. Die harken we schoon aan en ontnemen daarom de vogels hun natuurlijke nest-opties. De tuin winterklaar maken is allerlei fauna de kans ontnemen de winter te overleven!
Terug naar die giftige pur: loop eens door je huis om te zien wat nog meer vervuilt. Begin maar in de badkamer. Al die zalfjes, crèmes, poedertjes… onderzoek maar eens hoe vervuilend die zijn, voor als je ze afspoelt met water dat in het riool terecht komt en bij de waterzuivering weer gereinigd moet worden, maar ook via je huid in je lichaam want je huid is je grootste orgaan. Wist je dat je eigenlijk helemaal geen zeep en shampoo nodig hebt?
Misschien is je lekker zachte en dubbeldikke toiletpapier ook nog wel een beetje geparfumeerd, want toen energie en afval nog geen probleem waren ontwikkelden we dat soort dingen, waar we nu maar moeilijk weer van af stappen. Wist je dat zelfs je meubels giftige dampen uitstoten? Radongas. Hoe goedkoper je stoel, hoe meer lijm in plaats van hout, hoe meer radon…
(tekst gaat verder onder foto)
Wat je vanaf vandaag al kunt veranderen? Koop voortaan alleen maar meer biologische was- en afwasmiddelen. Als dan straks blijkt (en dat gaat gebeuren) dat de middelen van nu giftig zijn, ook als je het inademt, dan had jij dat probleem alvast fundamenteel opgelost.
Isoleren
Een huis isoleren is een stap in de energietransitie. Het is ook een stap in het verhogen van je wooncomfort. Minder tochtige plekken in huis, woont een stuk aangenamer. Maar ook hier wordt vaak niet zo fundamenteel nagedacht. Pur bewijst dat. Maar ook hermetisch afgesloten muren tonen dat aan. Een muur moet juist dampopen zijn, vocht kunnen absorberen en weer afstaan, dat levert een gezond binnenklimaat op. Lucht vasthouden is helemaal niet goed, je leeft er in en maakt het ongezonder. Je maakt het ook vochtiger: die vocht moet je mee opwarmen, maar het veroorzaakt ook schimmels, waar je dan weer ziek van wordt.
Als je de bouw van een huis of het achteraf isoleren daarvan daarom fundamenteel bekijkt, kom je tot hel simpele oplossingen: gebruik alleen maar natuurlijke en herwinbare materialen, verwarm massa in plaats van lucht, zorg dat de muren dampopen zijn en ververs je lucht heel geregeld.
Bouwen met hout is daarom dé oplossing: het is stevig, hernieuwbaar en houdt CO2 vast.
Behandel dat hout met lijnolie en niet met giftig verf.
Isoleer bijvoorbeeld met stro, kalkhennep of papiervezel, allemaal natuurlijke producten, die je nota bene in de regio kunt verbouwen: een verdienmodel voor boeren die de transitie maken.
Leg de verwarmingsbuizen diep in de muren aan, zodat de muren (vloeren) jouw verwarming zijn, die niet afkoelen als je een keer een deur openzet.
Laat techniek de ventilatie regelen: sensoren die er voor zorgen dat er schone lucht binnen komt als dat nodig is.
Begin er vandaag maar mee
Grote vraag vanuit de samenleving is iedere keer: maar waar moet ik dan beginnen?
Tijdens een excursie aan ’t Natuurlijk Huus in Raalte hebben we geleerd dat je vandaag al kunt beginnen met alleen maar meer biologische producten te kopen.
En vanuit Geluk Centraal bevelen we aan iedere keer te beginnen met nadenken vanaf het fundament, en vandaar weer opnieuw opbouwen.
Wim-Heerke Spronk is ook algemeen directeur van Renewbuilding.
