Huisarts Robbert Collignon vertelde bij Op1 dat hij de handdoek in de ring gooide. “Morgen krijgen mijn patiënten een brief in de bus waarin ik uitleg waarom ik stop. Ik kan als huisarts niet meer de kwaliteit leveren die ik wil.”
Collignon: “We hebben als huisarts eigenlijk twee producten, een tien- en twintigminutenconsult. Als ik je moet vertellen dat je niet lang meer te gaan hebt, omdat de uitslag heel slecht was, mag ik je dat in twintig minuten vertellen. Alle vragen die je hebt, moet ik dan ook in die tijd uit de doeken doen.” De volgende patiënt met maagklachten zou hij liever wat beter onderzoeken, maar die stuurt hij wegens tijdwinst door naar het ziekenhuis voor een echo. “De consulten voelen voor mij als hoe kan ik de patiënt zo snel mogelijk de deur uitkrijgen.” Huisarts Daisy Pors zat ook bij Op1: “het is onderzocht dat huisartsen aan het eind van hun spreekuur vaker antibiotica voorschrijven.” Collignon: “De afgelopen jaren is er ontiegelijk veel op het bordje bijgekomen en aan de andere kant zijn ze maar met een kaasschaaf bezig. Ik ben op het punt gekomen dat ik niet meer de kwaliteit kan leveren, die ik als huisarts wil.”
Wantrouwen leidt tot steeds maar meer regeltjes
Regelgeving en tijdsdruk. Waar hadden we dat de laatste, pak ‘m beet tien jaar, nog mee gehoord. Bij de thuiszorg, bij verpleegkundigen in het ziekenhuis toch? Onderbezetting en wachtlijsten, ook al zo’n bekend verhaal. Jeugdzorg, schrijnende verhalen van jongeren die hun tehuis als gevangenis beschouwen.
Verdorie nog eens aan toe, dat kun je toch allemaal van mijlenver aan zien komen? Ons zorgsysteem is gebaseerd op wantrouwen, iedereen moet aan iedereen verantwoording afleggen, je moet voor alles formulieren invullen en dubbel gecheckt worden of je het wel goed doet. Voor een katheter schijn je vier formulieren in te moeten vullen. “Alsof je die voor de lol aanvraagt”, zegt Pors.
Het systeem is tot op het bot vereconomiseerd. De overheid doet pogingen dat in bedwang te houden met een beklemmende regelzucht. De fysio krijgt opgelegd dat maximaal een x aantal behandelingen voor die ene y blessure mag aanbieden. Dat werkt in de hand dat hij er niet minder doet, maar ook niet meer als het eigenlijk nog wel nodig geweest zou zijn. Zo vertonen psychologische of psychiatrische sessies ook pieken kort voordat het aantal vergoedde behandelingen verstreken is.
Goedkoop blijkt ook hier duurkoop, terwijl die economische formule ook naar een kwetsbaarheid leidt die je in de zorg niet wil. Er hoeft maar een klein zandkorreltje in de tandwielen te komen en het systeem loopt vast. Hadden we ineens te weinig IC-bedden met bijbehorend personeel.
De bevolkingscurve geeft al sinds jaar en dag aan dat het aantal ouderen toeneemt en het aantal jongeren afneemt. We worden ouder, gelukkig ook steeds gezonder ouder, maar vanwege kleinere gezinnen zijn er minder jongeren. We hebben dus te maken met minder mensen die meer werk moeten doen. Een op de zeven mensen werkt al in de zorg. Als we de zorg willen blijven inrichten zoals we dat nu doen, dan moet in 2040 zo ongeveer de ene helft van de bevolking in de zorg werken om de andere helft te verzorgen. Het Zorginstituut Nederland, een van de belangrijkste adviseurs van het ministerie van Volksgezondheid, spreekt van één op de drie. Het instituut kreeg 20.000 tips binnen van Nederlanders die wel een idee hebben hoe de zorg beter kan, maar het gouden ei zat er niet bij.
Geluk Centraal heeft dat gouden ei ook niet, maar als je vanaf het fundament opnieuw naar het systeem kijkt komen we wel tot oplossingen die naar onze mening zeer voor de hand liggen en die wel eens het verschil zouden kunnen maken.
Voorkomen is beter dan genezen
Als je nadenkt over de zorg, moet je eerst nadenken over voorkomen van zorg. Waar leren we in ons leven hoe we gezond moeten eten? Net als de gedachte van een leven lang leren, is het toch heel normaal een leven lang informatie te krijgen over gezond leven?
Ander punt van Geluk Centraal is dat de vervuiler betaalt, dat geldt ook voor de effecten van suiker, zout, vet en dergelijke in eten. Ongezond eten moet ongezond duur zijn. Dat is het nu ook al, alleen betalen we dat pas achteraf, via de zorg.
Mantelzorg stimuleren
Ons Maatschappelijk Inkomen (voorheen basisinkomen) vervult hier ook een rol. Als je de keus hebt even niet te werken omdat je mantelzorg wil verlenen, heb je die keus. Het is geen rocket science te veronderstellen dat de zorg van een naaste op alle fronten beter is.
Zorgdeskundigen nemen het heft in handen
Als je desondanks zorg nodig hebt, moet je niet in handen van verzekeraars of politici terecht komen die lean en agile denken, die zich bekommeren om ’s lands begroting. Dat het dan fout gaat zijn ze op dit moment zelf aan het bewijzen.
Als je zorg nodig hebt moet je in handen vallen van zorgdeskundigen. En daar hebben we eigenlijk gewoon een heel goed systeem voor. Met de huisarts als poortwachter, met zijn praktijk als klein hospitaaltje voor de eerste zorg. Met verwijzingen naar ziekenhuizen en hun specialismen. Met een thuiszorg die de ziekenhuizen weer ontlast, omdat ze thuis zorg verlenen, maar ook omdat ze tijd hebben voor een gesprekje en daarom op hun manier ook poortwachter zijn, een preventieve signaleringsfunctie. Als ze er maar voor doorgeleerd hebben en er tijd voor krijgen.
Als je uit al die systemen het denken in geld weghaalt, leveren ze vanzelf weer de zorg die het individu en de samenleving nodig heeft. Met bijvoorbeeld wel een overdracht als je zorg overdraagt aan een volgende zorgverlener, maar geen waslijsten aan formulieren meer omdat zorgverzekeraars jouw wantrouwen in het uitoefenen van jouw professie.
Dit artikel is geschreven in verband met de huisartsen-demonstratie op het Malieveld in Den Haag en is daarom vooral toegespitst op de zorg die in de hoek zit van ‘ziek zijn en weer beter worden’. We beseffen dat er ook groepen mensen in de samenleving zijn die permanent zorg behoeven. Ook daar is de nood hoog. Geluk Centraal komt daar later op terug.
