De werkelijkheid is dat ons land al jaren op de automatische piloot draait. De systemen waarop Nederland is gebouwd, zorg, onderwijs, bestuur, belastingen, functioneren nog wel, maar ze werken niet meer voor de mensen. Ze zijn complex, ondoorzichtig en vastgelopen in regels, procedures en belangen. We zijn het overzicht kwijtgeraakt, en daarmee ook het vertrouwen.
“Het fundament is niet meer op orde,” zegt Wim-Heerke Spronk, initiatiefnemer van Geluk Centraal, een vereniging van vooruitdenkers met politieke ambities. Samen met Mia Nijland en Harrie Kiekebosch richtte hij een vereniging op om samen na te denken over hoe we onze samenleving hebben ingericht, en hoe het anders kan. En Doen!
“Het fundament wankelt”
“Om onze toekomstbestendig te maken, is een fundamentele systeemverandering nodig,” zegt Spronk. “De problemen van nu, van klimaat tot zorg, van woningnood tot bestaanszekerheid, zijn niet op te lossen met pleisters. Ze vragen om een nieuw fundament waarin de mens, niet het systeem, centraal staat.”
Het idee klinkt revolutionair, maar het is eigenlijk heel eenvoudig: we moeten weer mens worden tussen mensen.
We willen allemaal hetzelfde: een gelukkig leven
Of je nu hoog- of laagopgeleid bent, jong of oud, van hier of van ergens anders: we willen allemaal hetzelfde. Een huis waarin je kunt wonen. Werk dat betekenisvol voelt. Gezondheid, veiligheid, verbinding. En vooral: een gelukkig leven voor jezelf en de mensen van wie je houdt.
Toch lijkt onze samenleving steeds verder uit elkaar te groeien. Polarisatie is de nieuwe norm geworden. Politiek en media delen ons op in hokjes: links of rechts, woke of conservatief, stad of platteland. Maar geluk kent geen partij, geen religie, geen kleur. De labels waarmee we elkaar uit elkaar proberen te trekken, zijn kunstmatig. Ze verdelen wat eigenlijk één geheel is: de samenleving zelf.
Bij Geluk Centraal geloven we niet in de oude tegenstelling tussen links en rechts, maar in vooruit. We geloven niet in wij en zij, maar in ons. In de overtuiging dat we meer delen dan we denken. Als we dat onder ogen durven zien, verandert onze samenleving fundamenteel. Niet door wetten of regels, maar door een nieuw bewustzijn: dat we allemaal mensen zijn met dezelfde dromen, angsten en verlangens.
“Geluk als kompas voor beleid”
Die menselijke maat is precies wat ontbreekt in ons huidige bestuur. Beleid wordt gemaakt op spreadsheets, niet in straten. Politiek draait om macht, niet om zingeving. En terwijl we blijven rekenen aan groei, daalt het vertrouwen en stijgt de onvrede.
Maar wat als we het andersom zouden doen? Wat als we beleid niet langer zouden afmeten aan cijfers, maar aan de mate waarin het mensen gelukkiger maakt? Dat is de essentie van Geluk Centraal. Het idee dat geluk, in de zin van welzijn, verbondenheid, gezondheid en rechtvaardigheid, het kompas moet zijn voor politiek en beleid. Niet als vrijblijvende wens, maar als concrete meetlat voor succes.
Andere landen bewijzen dat het kan. In Nieuw-Zeeland introduceerde premier Jacinda Ardern een Wellbeing Budgetwaarin alle investeringen worden beoordeeld op hun bijdrage aan menselijk welzijn. In Bhutan wordt het Bruto Nationaal Geluk al decennia gebruikt als leidraad voor beleid. Ook Finland en Schotland werken met welzijnsindicatoren in plaats van enkel economische cijfers. Nederland kan en moet die stap ook zetten.
Een nieuw maatschappelijk fundament
Geluk Centraal pleit voor een nieuw fundament waarop onze samenleving kan rusten. Een stuur met burgerberden op thema’s, een maatschappelijk inkomen, een modern basisinkomen dat zekerheid biedt, niet als vangnet, maar als startpunt. Een maatschappelijke bijdrage, een eerlijk, begrijpelijk en transparant belastingstelsel waarin iedereen naar vermogen bijdraagt. En een samenleving waarin essentiële voorzieningen als zorg, energie, onderwijs en openbaar vervoer niet afhankelijk zijn van inkomen, maar toegankelijk zijn voor iedereen.
Dat vraagt om moed. Om het durven loslaten van oude systemen en het ontwikkelen van nieuwe denkrichtingen. Om samenwerking tussen burgers, ondernemers, denkers en bestuurders. Want de toekomst wordt niet gemaakt door een overheid alleen, maar door mensen die bereid zijn verantwoordelijkheid te nemen.
“Van mopperen naar meedoen”
We kunnen blijven mopperen over de politiek, of we kunnen zelf de politiek weer van ons maken. Geluk Centraal kiest voor dat laatste. De vereniging is niet opgericht om te protesteren, maar om te bouwen. Niet om tegen te zijn, maar om samen te doen.
De tijd van afwachten is voorbij. We staan voor enorme uitdagingen, maar ook voor een kans die groter is dan ooit: de kans om opnieuw te bedenken wat voor land we willen zijn. Een land waarin geluk niet toevallig is, maar het doel. Waarin gelijkheid, gezondheid, groen en gedrag de bouwstenen vormen van een samenleving die niet alleen rijk is, maar ook rechtvaardig.
De volgende stap: menselijkheid als politiek ideaal
Over vier dagen stemmen we. Misschien lijkt het alsof er weinig te kiezen valt, maar er is één keuze die alles kan veranderen: de keuze om geluk en menselijkheid weer centraal te zetten. Want uiteindelijk zijn we allemaal mensen met dezelfde drang om te leven, lief te hebben, te groeien, te leren, te delen. Als we dat besef durven toelaten, dat er geen wij en zij bestaat, alleen wij dan verandert alles.
Geluk begint niet bij beleid, maar bij bewustzijn. Niet bij hokjes, maar bij ons hart. De toekomst wacht niet.
– Het is tijd om te bouwen aan een land waar geluk de maat der dingen wordt.
– Een land waarin we elkaar niet langer beoordelen, maar begrijpen.
– Een land waarin we weer geloven in onszelf én in elkaar.
Denk, praat en doe mee via www.gelukcentraal.nl.
Samen maken we van Nederland weer een solidair land, voor onszelf en voor de generaties na ons.
“Het leven is geen generale repetitie”
