Een treffend voorbeeld daarvan is het grote interview van vandaag met Frans Timmermans in een landelijke krant. Op zes pagina’s gaat het vooral over hemzelf, zijn ego en persoonlijke reis, terwijl onderwerpen zoals koopkracht, woningtekort en kansenongelijkheid nauwelijks aan bod komen. Juist deze kwesties zouden het strijdtoneel van links moeten zijn.
Graag benadruk ik dat populisme twee gezichten heeft: de populistische leiders en de populistisch denkenden. “We rekenen meestal af met de populistische leiders, maar vergeten dat de mensen die op hen stemmen ook gehoord moeten worden. Dat zijn mensen die vaak voelen dat ze niet mee mogen doen in onze samenleving.”
De oorzaken zijn talrijk: jonge mensen zonder kansen op een woning, praktisch opgeleiden die als ‘minderwaardig’ worden gezien, discriminatie van mensen met een niet-Nederlandse achternaam, en boeren die de regels naleefden maar nu het kind van de rekening zijn. “Het is dan ook niet gek dat populisme een vruchtbare bodem heeft.”
De blinde vlek van links
Links heeft een blinde vlek voor de mensen die vastlopen in het systeem. Het interview met Timmermans illustreert dit volgens mij pijnlijk. Als links zich blijft verliezen in ego’s en symboliek, blijven we de mensen die ons nodig hebben kwijtraken.”
“Ik wijs dan ook op het risico van het negeren van de populistisch denkenden: Je krijgt populistische leiders terug. En die bekommeren zich helemaal niet om hun achterban, maar slechts om macht.”
Precies om deze reden heb ik in 2022 Geluk Centraal opgericht. Een beweging waarmee inmiddels velen zich identificeren. “Als je kinderen zonder stempels laat opgroeien, ontstaat een fundament waarin ze echt kunnen worden wat ze willen.” Daarnaast pleit ik bijvoorbeeld ook voor een maatschappelijk inkomen vanaf de geboorte. “Zo bied je iedereen een gelijkwaardige start, zonder dat het lot van mensen wordt overgelaten aan populistische schijnoplossingen.”
Het interview met Timmermans laat volgens mij zien wat er misgaat: te veel aandacht voor personen en te weinig voor de zorgen van de samenleving. “Dienend leiderschap is wat we nodig hebben.” Kort samengevat: Als we geluk en kansen voor iedereen centraal stellen, verdwijnt de voedingsbodem voor het gevaarlijke populisme. “Want als je iedereen gelijke kansen biedt, hebben mensen geen behoefte meer aan schijnoplossingen of charismatische leiders die hen enkel teleurstellen.”
