Roland van der Vorst: Ongelooflijk!

Als je geloofd wilt worden, moet je de waarheid zo ongelooflijk mogelijk voorstellen. Ik meen dat het Napoleon was die dit ooit eens heeft gezegd. Dus: als je zegt dat het coronavirus of 5G-masten deel uitmaken van een wereldwijd complot, geleid door Klaus Schwab van het World Economic Forum, dan klinkt dat misschien voor sommigen nog aannemelijk. Maar als je daaraan toevoegt dat dezelfde man deel uitmaakt van een elite die een wereldwijd netwerk van kinderverkrachters in stand houdt, dan wordt het allemaal wel erg ongelooflijk.

Interessant? Deel het artikel

Foto: WHS MEDIA
Foto: WHS MEDIA

Veel mensen zullen daarbij nog harder achter hun hoofd krabben. Vragen stellen, twijfels krijgen. Bij anderen wordt dat geloof juist sterker. Niet ondanks, maar dankzij de ongeloofwaardigheid ervan. Nu overal in de wereld mensen steeds vaker een loopje met de waarheid nemen, vraag ik me af hoe dat kan. Waarom geloven mensen dingen die steeds ongeloofwaardiger klinken?

Een gemakkelijk antwoord is dat deze mensen slecht geïnformeerd zijn. Of dat ongeloofwaardige dingen een eenvoudig antwoord geven op een complexe wereld. Dat is allemaal waar, maar dat zegt niets over de aantrekkingskracht van die ongeloofwaardige dingen.

Ongeloofwaardigheid kan, naast onmiddellijke afwijzing, ook een ander effect hebben: als je iets onvoorstelbaars hoort, zul je het misschien eerst niet geloven. Maar als je het niet meteen afwijst, word je wel uitgedaagd om je voor te stellen hoe het zou zijn als het wél waar is. Juist omdat het ongelooflijk is, wordt de verbeelding aan het werk gezet. Iets onvoorstelbaars kan door de werking van ons voorstellingsvermogen juist voorstelbaar worden.

En dat verbeeldingsvermogen wakkert een mechanisme aan dat zich maar moeilijk laat stoppen: namelijk het verlangen. Misschien is het wel niet waar, maar je wilt dat het waar is. En hoe ongeloofwaardiger iets is, des te meer verlangen je nodig hebt om de stretch naar het domein van de gekkigheid te overbruggen. Tegen die hunkering is geen gezond verstand opgewassen. Hoe ongeloofwaardiger, hoe meer de hunkering wordt aangesproken en hoe vastbeslotener je wordt.

We denken dat dit mechanisme alleen werkt bij mensen die in complottheorieën geloven. Maar we hebben het ongeloofwaardige ook nodig om dingen te veranderen. De wereld in beweging te zetten. Een zwarte president van Amerika was ook ongeloofwaardig. Net als een volledig klimaatneutrale wereld op korte termijn. Of het weer opkrabbelen na een faillissement. We verwerpen allemaal de ongeloofwaardigheid. Totdat we haar nodig hebben.

 

Roland van der Vorst is Head of Innovation bij de Rabobank en publiceerde deze column ook in het Financieele Dagblad.

Interessant? Deel het artikel

Blijf op de hoogte

Abonneer je op onze nieuwsbrief zodat we je geregeld op de hoogte kunnen houden.
Wat zouden we het leuk vinden als je ons ook een mail stuurt met waar jij gelukkig van wordt.

Meer over

Blijf op de hoogte

Abonneer je op onze nieuwsbrief zodat we je geregeld op de hoogte kunnen houden. Wat zouden we het leuk vinden als je ons ook een mail stuurt met waar jij gelukkig van wordt.

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *