Lieve Nederlanders,
Op de valreep hebben we besloten uit een gevaarlijk kabinet in wording te stappen, dat zo extreemrechts is, dat de Kamervoorzitter van een van deze partijen zelfs buitengrondwettelijk probeert te voorkomen dat ze zo genoemd worden.
Het zou natuurlijk van de zotte zijn Nederland op te zadelen met een eenmanspartij die al twintig jaar moslims demoniseert, ons parlement niet serieus neemt en ‘s lands rechtspraak met harde woorden onbekwaam noemt. Wij willen die bijl aan de wortels van onze democratie niet in de hand hebben.
Het zou natuurlijk van de zotte zijn samen te werken met het product van een marketingbureau dat via BBB probeert wet- en regelgeving dusdanig te beïnvloeden dat de aanleverende en afnemende industrie rondom onze landbouw er garen bij spint terwijl de boer, vooral de boeren familiebedrijven, het nakijken heeft.
Wij, Pieter en Dilan, bleken in het proces naar een regeerakkoord, eigenlijk verrassend vaak dezelfde weg te zien op weg naar oplossingen voor de grote opgaven waar dit land voor staat. Dat vond zijn basis in onze weerzin tegen het korte termijn denken van de andere twee, die zochten naar snelle schijnoplossingen om het volk te pleasen, in plaats van te kiezen voor een koers naar een stip op de horizon.
Dilan: “Toegegeven, Pieter was al wel van die stip op de horizon en durfde de verkiezingen in te gaan met quotes als ‘we hebben echt meer dan een kabinetsperiode nodig om de problemen op te lossen’.
Pieter: “Het was mooi te zien hoe Dilan – hoe meer Rutte uit beeld verdween – ook meer en meer inzag dat het om de koers gaat en niet om het pluche. Als je dat een keer ziet, kun je dat toepassen op alle beleidsterreinen.”
Neem het klimaat. Je kunt vervallen in een debat over hoeveel effect we als mens hadden en hebben op het klimaat. Maar je kunt ook constateren dat fossiele brandstof onze buitenlucht vervuilt en daardoor levens verkort. Je kunt ook constateren dat de wende naar groene energie enorm snel gaat. Toen Kennedy zei dat ‘we’ over tien jaar op de maan zouden staan, lachte iedereen hem uit. Maar Armstrong stond er tien jaar later. Zo’n focus willen we ook op de energietransitie. Saldering, voordeel op wegenbelasting en subsidie op warmtepompen, die gesprekken gaan we heus nog wel voeren, maar onze focus is dat we in 2050 helemaal om zijn.
Neem de landbouw. Het gaat niet in eerste instantie om de boer, hier en nu. En het gaat al helemaal niet om de bedrijven waar ReMarkAble de marketing voor doet. Het gaat over de natuur op aarde, ecosystemen, de plek van de mens daarin, over voedselzekerheid en de beste manier daar garanties voor te hebben. Vroeger had je hekken om een dorp om ons te beschermen tegen wilde dieren. Nu hebben we hekken om dieren en is de rest van ons. We willen die hekken verplaatsen en samen overleggen waar we die neerzetten vanuit het belang van de aarde waar de mens ook een plek moet hebben.
Neem in instroom van mensen die op drift zijn. Mensen vluchten naar ons soort landen omdat ze anders vermoord worden, omdat ze hier geld kunnen verdienen, omdat kortom, het hier beter is dat daar. Grenzen dichtdoen helpt niet. Zorgen dat het ‘daar’ beter wordt wel. Wij zijn er inmiddels wel van overtuigd dat dat de beste stop is op immigratie. Dat je de grenzen openzet, maar dat niemand de behoefte heeft hier naar toe te komen.
Neem de gezondheidszorg. Je kunt praten over de eigen bijdrage, een halvering of een afschaffing daarvan, je kunt filosoferen over extra druk op de zog als er geen drempel meer is… maar wat dacht je van praten over gezond blijven? Wij hebben besloten daar voor te gaan. Als tachtig procent van wat er in de supermarkt te koop is, ongezond spul is, dan moesten we er maar eens over na gaan denken daar de verandering tot stand te brengen. Als sportclubs hun financiën op orde moeten krijgen met de verkoop van bier en patat, dan moesten we daar maar eens een boom over op zetten.
Als je aan de voorkant inzet op gezond blijven, hoef je je aan de achterkant minder zorgen te maken over gezond worden.
Neem de langdurige zorg. We kregen er zelf van dichtbij mee te maken. Eerlijk is eerlijk, pas toen beseften we ons wat het betekent om zorgafhankelijk te zijn. We zijn er niet trots op dat we toen pas het lef hadden om dit onder ogen te zien. We lieten zorgintensieve gezinnen te veel aan hun lot over en we hebben hun hoop op beter, ernstig beschaamd. We zien nu in dat bestaanszekerheid voor deze gezinnen, altijd samenhangt met goede zorg. Daarom maken we ons alsnog sterk om goede zorg te organiseren op de juiste plek, op het juiste moment. Zorg die positieve gezondheid voor het hele gezin, centraal stelt. We doen dat heel concreet met regionale zorgadvieswinkels en leefstijl poli’s, waar zij altijd terecht kunnen. Daarnaast gaan we het tekort aan logeerhuizen en respijtzorg oplossen en realiseren we onder onze vleugels, meer kleinschalige woonvormen, in nauwe samenwerking met ouders, naasten en zorgaanbieders. We maken dankbaar gebruik van bestaande concepten en goede praktijkvoorbeelden.
Neem onze mobiliteit. Ach, als je 130 wil rijden, dan sta je alleen maar sneller in de volgende file. Het organiseert meer verkeersdoden, dat ook. Dus wij zaten te denken aan investeren in mobiliteit als een service. Met fietssnelwegen, apps voor samen rijden, openbaar vervoer als een nutsvoorziening, stimuleren van gezamenlijke kantoorunits in kleinere dorpen, ontwikkelen van elektrische en overdekte driewielfietsen. Luxemburg is een prachtig voorbeeld: daar woont niemand verder dan vijf minuten van een opstappunt voor openbaar vervoer. Als je die kant op denkt zou zo maar eens kunnen blijken dat we te veel asfalt hebben aangelegd.
Tot slot nog een kanttekening ten aanzien van de publieke omroep. Democratie functioneert alleen maar als de samenleving goed geïnformeerd is. Door economische wetten leidt dat er toe dat ‘de journalistiek’ steeds vaker commerciële keuzes maakt. De publieke omroep hoeft die keus niet te maken. Maar we vinden dan ook dat ze dat vooral niet moet doen. De publieke kanalen moeten optimaal gebruikt worden om de samenleving te informeren. Dat kan breed en vooral zonder overheidsbemoeienis. Een idee om overal in het land de krachten te bundelen met de bibliotheek? Die heeft ook als doel het publiek te informeren.
Tot hier onze brief die we helaas niet geschreven hebben. We hebben het gevoel dat we zo nog 23 pagina’s meer kunnen produceren. Dan heb je zo maar een regeerakkoord.
Maar het is anders gelopen. Voorlopig althans.
Pieter Omtzigt en Dilan Yeşilgöz
