Het maakt eigenlijk niet zoveel uit welk thema je tot op het fundament afpelt, meestal blijkt dat datgene wat we proberen op te lossen, niet een oplossing is voor het fundamentele probleem.
Een paar willekeurige voorbeelden
– Is ons leersysteem eigenlijk wel opgezet om zo goed mogelijk te leren of is het een economisch model ten behoeve van de betaalbaarheid van het systeem? Want ‘zitten blijven’ en al op je 12de een keus voor je leven moeten maken, klopt dat eigenlijk wel? En leren we wel de dingen die we nodig hebben?
Calamiteitperk
Tim Fransen in cabaretier én filosoof. Bagage te over dus, om op een andere manier te kijken naar de manier waarop we de samenleving hebben ingericht. Fransen publiceerde recent het boek ‘In onze tijd’, met als ondertitel ‘leven in het calamiteitperk’. Hoe mooi is dat laatste woord: calamiteitperk.
“Onze samenleving hangt aan elkaar van calamiteiten. Met heel veel dingen vliegen we uit de bocht.”
Er zijn heel veel thema’s in onze samenleving waar we mee uit de bocht vliegen. En als we er niet mee uit de bocht vliegen, zorgen (social) media er wel voor dat het lijkt alsof we er mee uit de bocht vliegen. Neem de wolf. Ach wat een ellende veroorzaakt dat beest. Maar niet heus. Boeren krijgen de doodgebeten schapen beter betaald dan wanneer ze het beest naar de slacht doen, maar ze veinzen dierenliefde. En de schrammen van dat omgeduwde kind waren van de val, niet van de beet. Er zijn in de 21ste eeuw – volgens WWF – geen gevallen bekend van een dodelijke aanval van wolf op mens.
De analyse van Fransen is fundamenteel: technologie, onze drang de natuur te beheersen en de grote schaal waarop we in verbinding staan met elkaar hebben geleid tot een complete misvatting over onze vooruitgang. We denken dat we als mens heersen over de aarde en de natuurlijke systemen. We denken dat we altijd maar verder moeten met onze economische groei. En na de val van het communisme zijn we heilig in het liberalisme gaan geloven. En maar meer, en maar verder. Desnoods over lijken. Probeer die geest maar weer eens in de fles te krijgen.
Nou, net als Geluk Centraal dat iedere keer voorstelt, komt Tim Fransen ook met een paar voorstellen. Niet op het niveau van de herinrichting van fietspaden, ons onderwijs, de landbouw ultra bewerkt verslavend makend voer van Unilever (lees De Mens is een Plofkip van Teun van de Keuken), maar een laag daarboven: wat zijn de vrijheden die we als mens willen, individueel en als samenleving, tot welk soort burgerschap leidt dat en welke instituties horen daarbij?
Burgerberaden
Fransen wil die filosofische vragen graag in burgerberaden aan de orde stellen: overleggen van burgers die daarvoor goed geïnformeerd worden. Dat soort panels hebben geen last van lobby-achtige marktpartijen die vandaag de dag tot in de Tweede Kamer en het kabinet doordringen. BBB is als lobbypartij voor de agro-industrie heus niet de eerste. De VVD grossiert in oud politici die de vleessector of de fossiele energiemarkt proberen voor te trekken na, maar ook tijdens hun politieke carrière.
Geluk Centraal omarmt die gedachte. Een samenleving die niet beïnvloed wordt door de drijfveer van geld verdienen, neemt – zo wijzen eerdere burgerpanels ook iedere keer uit – beslissingen in het belang van de samenleving. Heel redelijke beslissingen waarbij er ruimte is voor iedereen.
